“Want als je niet meer aan iemand denkt dan is iemand er echt niet meer”
Anneke verloor binnen een paar jaar tijd haar schoonvader en haar vader. Het waren twee totaal verschillende ervaringen. Ervaringen waarbij de rouw ook verschilde van het vrij snel ‘accepteren’ van het verlies, tot op de vloer zitten oer-huilen van de pijn. Maar wat blijft zijn de herinneringen. Herinneringen om levend te houden. Want als je niet meer aan iemand denkt – aldus Anneke – dan is iemand er echt niet meer.Nee, dat doen we niet
Anneke: “Mijn ouders zijn gescheiden op mijn 21e en ik ben hun oudste kind. In het ziekenhuis, vlak voor het overlijden van mijn vader, was ik dan ook degene die alle formulieren door moest nemen en antwoord geven op de vraag: reanimeren of niet? Nee, besloot ik, dat doen we niet. Mijn moeder en zusje waren daar ook bij. Mijn moeder schrok, ineens drong tot haar door wat ik op dat moment al wist: dit is het. Mijn vader zou snel komen te overlijden. Hij had al drie jaar last van ernstig hartfalen, maar overleed uiteindelijk aan een bacteriële infectie.”
Een stukje menselijker
“Mijn vader was alcoholist, mijn zusje en ik kijken hierdoor niet terug op een mooie jeugd. Pas toen hij ziek werd stopte mijn vader met drinken. En toen pas leerde ik hem echt kennen, door de lange gesprekken die we voerden in de auto naar en van het ziekenhuis. In die tijd vond ik tijdens een verhuizing ook een doos met foto’s. Op die foto’s zag ik een heel andere vader. Eentje die van zijn dochters hield voordat hij de drank boven ons verkoos. Dat was heel confronterend, maar het maakte hem ook een stukje menselijker.”
Wij hebben geschiedenis
“Met een fles rode wijn erbij en in tranen heb ik de speech geschreven voor de uitvaart van mijn vader. Over de doden niets dan goeds. Maareh… wij hebben wel geschiedenis! Dat heb ik over weten te brengen. Toch was het niet echt een warme uitvaart. Mijn vader had iedereen om zich heen weggejaagd. De mensen die er waren, waren oud-collega’s en mensen die er voor mij, mijn moeder en zusje waren, niet voor hem. Het overlijden van mijn vader, het vormt een groot contrast met het eerdere overlijden van mijn schoonvader.”
Wanneer het einde komt
“Mijn schoonvader heeft heel bewust afscheid genomen van mij, maar ik niet zo bewust van hem. Ze zeggen weleens: men weet wanneer het einde komt. Mijn schoonvader had al zes jaar prostaatkanker. De laatste keer dat ik hem zag, was toen ik op bezoek was met mijn zoontje. Toen het tijd was om naar huis te gaan wilde mijn schoonvader zijn kleinzoontje maar niet loslaten. Hij bleef hem vasthouden in zijn armen. Toen keek hij me aan en zei: ‘Ik kan niet meer.’ Ik ben naast hem gaan zitten en zei dat het ook niet meer hoefde. Dat het goed was. Het was de laatste keer dat ik hem sprak.
De uitvaart van mijn schoonvader was mooi, warm en persoonlijk. Sommige mensen hebben zelfs uren gereden om erbij te kunnen zijn. Dat was zo bijzonder. Na afloop bleven er ook veel mensen hangen, we moesten zelfs uitwijken naar een nabijgelegen grand café. Het was hartverwamend.”
Wat er nooit is geweest
“En dan is er ook nog de rouw. De dag nadat mijn schoonvader was overleden barstte ik op de vloer in luid huilen uit. Oer-huilen was het. Zo’n pijn deed het. En niemand die je kan vertellen hoe om te gaan met het gemis wanneer iemand er lijfelijk niet meer is. Gek genoeg kon ik het overlijden van mijn vader sneller accepteren dan het overlijden van mijn schoonvader. Maar waar ik nu nog steeds om rouw, is het leven dat ik nooit met mijn vader heb gehad; om dat wat er nooit is geweest.”
Een grote jankpartij
“Rouw neem je je hele leven mee. De manier voor mij om daarmee om te gaan, is door herinneringen levend te houden. De eerste kerst na het overlijden van mijn vader en schoonvader, toen we met de hele (schoon)familie bij elkaar waren, heb ik kaarsjes meegenomen. Ik zei dat iedereen een kaarsje aan mocht steken en iets mocht delen. Het werd één grote jankpartij, maar het was een mooi ritueel om de herinneringen aan hen levend te houden! Want als je niet meer aan iemand denkt, dan is iemand er echt niet meer.”
Het leven loslaten
“Na het overlijden van mijn vader en schoonvader vroeg ik mij af of ik iets kon betekenen in de wereld van het definitieve afscheid en rouw. Tijdens mijn zoektocht naar hoe dit vorm te geven, werd ik vrijwilliger in een hospice. Daar kwam ik erachter dat mensen in hun laatste levensfase vaak nog een verhaal met zich meedragen. Een verhaal in de vorm van herinneringen die ze door willen geven. Zo ontstond Inside Memories: het vastleggen van herinneringen in de laatste levensfase. Het is heel mooi om te zien hoe mensen, door het delen van hun herinneringen, zichzelf in staat stellen het leven los te laten. Terwijl de nabestaanden door kunnen leven met de herinneringen die aan hen zijn nagelaten.”
