Rouw vraagt om het vinden van een nieuw, emotioneel evenwicht. Dat kost tijd.
Het bijzondere van de dood is dat deze niet alleen verdriet, afscheid en rouw met zich meebrengt, maar ook kwaliteit toevoegt aan je leven. Want zouden we nog wel iets ondernemen als het leven oneindig is en alles altijd (later) nog kan? Dan zouden we ook niet meer de waarde van de zeldzame once in a lifetime-momenten ervaren. De aanwezigheid van de dood leert ons juist om bewuster te leven en de kwaliteit van het leven te verhogen. Levenskunst kan daarbij helpen, ook – of juist – als rouw zichtbaar wordt op de werkvloer, schrijft Anke de Lange in haar blog.
Iedere ervaring en beleving in het leven is passend
Levenskunst is het vermogen om je leven vorm te geven in relatie tot jezelf en de ander. Vanuit een vragende en onderzoekende houding schep je steeds weer opnieuw innerlijke orde. Dit draagt bij aan je gemoedsrust en vitaliteit gedurende de pieken en dalen van het leven. Het zorgt ervoor dat je steeds weer antwoorden weet te vinden op de vragen die het leven je stelt. Levenskunst leert je ook dat iedere ervaring en beleving in je leven ‘past’ en met anderen gedeeld mag worden om zelf tot begrip en aanvaarding te komen. Het stelt je in staat om te reflecteren. Op jezelf, op je rouwproces, op hoe het past in je werk.
De vanzelfsprekendheid van het leven aan gruzelementen
In iedere organisatie werken mensen voor wie de ogenschijnlijke vanzelfsprekendheid van het leven aan gruzelementen ligt wanneer een dierbare overlijdt. Ineens moet je je zien te verhouden tot het verlies, tot zaken die niet meer uitgesproken kunnen worden en de wensen en verlangens die geen invulling meer zullen krijgen. Zelf was ik compleet onvoorbereid op mijn rouwproces op de werkvloer nadat mijn moeder was overleden. Lange tijd was ik niet in staat tot het voeren van 1-op-1 gesprekken; iedere poging mondde uit in een wereld die letterlijk begon te draaien. De vermoeidheid, de angsten, de vragen die ik had; ik was het in geen enkel boek en op geen enkele website tegengekomen. En dat terwijl ik vanuit mijn werk toch echt al over de nodige kennis beschikte over rouw. Maar rouw is zo persoonlijk, intiem en emotioneel, geen enkele kennis is passend als je er middenin zit.
Op zoek naar mijn ankers
Wat zou het fijn zijn geweest als er bij mijn toenmalige werkgever meer ruimte was geweest voor mijn situatie; voor mijn rouw. Een ruimte die verder strekte dan de week verlof rondom het overlijden van mijn moeder en de uitvaart. Wat had ik graag meer ruimte gekregen om mijn werk aangepast uit te voeren, zowel in taken als in tijd. En ook ruimte om met iemand opnieuw op zoek te gaan naar mijn ankers; om mijn evenwicht in het leven én op de werkvloer te hervinden. Iemand om mijn verhaal aan te vertellen, die niet zou schrikken van mijn ‘niet passende’ gedachten over de dood van mijn moeder en haarzelf. Iemand die mij had verteld dat rouw als achterkant van de liefde bij het leven hoort.
Ik was mij echter niet bewust van mijn behoeften. En mijn werkgever ook niet.
Tijd, ruimte en oprechte aandacht
Momenteel bedraagt het gemiddelde verzuim bij rouw 170 dagen. En dat terwijl rouw geen ziekte is! Rouw vraagt om het vinden van een nieuw, emotioneel evenwicht. Het is letterlijk en figuurlijk het integreren van een levenservaring in je leven. Dat kost tijd. Ik zie steeds meer mensen om mij heen vastlopen in hun werk doordat ze hun rouw logischerwijs niet thuis kunnen laten. Op zoek naar nieuwe ankers, worstelend om hun emoties te verweven met verplichtingen en verwachtingen.
Hoe kun je hier als organisatie op inspelen? Wanneer je je als werkgever, rouwende en collega’s realiseert dat leven en dood onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Dat de dood uit het leven weren juist afbreuk doet aan de kwaliteit van ons leven en welzijn.En dat we, als we elkaar daarin werkelijk willen ontmoeten, we meer begrip krijgen voor elkaar. En elkaar de ruimte kunnen geven om met rouw om te gaan. Een uitnodigende houding en het beschikbaar stellen van tijd, ruimte en oprechte aandacht voor de mens – jouw werknemer/collega – en diens unieke rouwervaring is alles wat nodig is.
Ik gun iedereen het vermogen om in te zien hoe belangrijk en helpend levenskunst, en met name het besef dat de dood kwaliteit toevoegt aan je leven, kan zijn voor je levensgeluk. Op de werkvloer, maar ook daarbuiten.