Illustratie door Leonie Verbrugge
“Dankzij het schrijven van mijn boek had ik al geleerd hoe het zou zijn als iemand ziek werd”
Reina Greet rondt net de teksten van haar prentenboek over een stervende eland af, als haar vader de diagnose longkanker krijgt. De parallellen tussen het verhaal van de eland en haar vaders ziekbed zijn opvallend. Het doet Reina Greet beseffen dat zij dankzij haar boek eigenlijk al is voorbereid op dit afscheid.
“De dood heeft voor mij altijd al bij het leven gehoord. Dat heb ik deels aan mijn opvoeding te danken. Ik bracht mijn jeugd door op een boerderij in Friesland. Daar heb je te maken met vergankelijkheid van planten en dieren. Een moestuin leeft en groeit, maar er gaat ook weleens wat verloren. Of er overlijdt een dier waar je een band mee hebt opgebouwd. Daar spraken wij bij ons thuis open over. Ook als volwassene kreeg ik in mijn werk veel met de dood te maken. Misschien heb ik het altijd wel een beetje opgezocht. Tijdens mijn studie werkte ik als vrijwilliger in het Ronald McDonald-huis en later ben ik gaan werken als geriatriefysiotherapeut, fysiotherapie gericht op kwetsbare ouderen.”
Dankbaar en vol vertrouwen, zo voelen de ouders van Reina Greet zich wanneer haar vader ongeneeslijk ziek wordt. In de maanden die volgen laat Reina Greet zich meevoeren op dat vertrouwen. “Ik volgde het ritme van mijn ouders. Zij geloofden dat wat er ook zou komen, het goed zou zijn. Toen mijn vader eind 2022 overleed, kon ik daar dan ook goed mee zijn. In de zomer van dat jaar kreeg hij de diagnose longkanker met uitzaaiingen. Met bewondering aanschouwde ik hoe mijn ouders omgingen met zijn ziekte en naderende dood. Mijn vader, al heel lang moe, gaf zich er volledig aan over. Hij hoefde geen grootse dingen meer te doen. Was dankbaar als je naast hem kwam zitten en even in zijn hand kneep. Ook bij mijn moeder overheerste vertrouwen en dankbaarheid voor de tijd die ze samen hadden gehad. Er was heus ook ruimte voor het stukje verdriet, maar de dankbaarheid, daar kon je bij hen beiden niet omheen. Ik heb weleens aan mijn moeder gevraagd hoe ze dat toch deden. “Praten”, was haar antwoord, “veel met elkaar praten”. Het geloof speelde ook een rol. De dominee die mijn vader regelmatig bezocht omschreef hem als een pelgrim; hij was op reis. Naar wat? Dat wist mijn vader niet, maar hij zou zich laten verrassen.
“Na het overlijden van mijn vader brak het voorjaar aan en zagen we hem overal: in de sneeuwklokjes, in de vogelnestjes en in de kievitseieren die we vroeger samen zochten”
Afscheid van een avondritueel
Ik volgde het ritme van mijn ouders, al moest ik soms schakelen. Waarom wilde mijn vader na zijn diagnose geen kijkje meer nemen op de boerderij? Zo kende ik hem niet. Dankzij gesprekken leerde ik hem beter begrijpen en kon ik mijn ouders in hun tempo volgen. Stap voor stap nam mijn vader afscheid van het leven, en wij van hem. Toen er een bed in de woonkamer werd geplaatst, sliepen mijn ouders voor het eerst in jaren alleen. “Dat is goed, dan kunnen we alvast oefenen voor straks”, zei mijn moeder. Ze namen die avond op een prachtige manier afscheid van hun avondritueel. Voordat mijn moeder naar boven vertrok, legde ze een hand op mijn vaders hoofd en gingen ze samen in gebed.
In de week voor zijn overlijden kon mijn vader alleen maar op bed liggen. Mijn broers, zussen en ik kwamen naar huis om bij zijn laatste momenten te zijn. Maar hij overleed niet. Pas toen we ons eigen ding gingen doen – ik ging de kinderen uit school halen – piepte hij er ineens tussenuit. Mijn moeder zei daarna iets wat me enorm ontroerde: “Zo lief van Heit (vader, red.) dat hij ging toen we er niet waren, alsof hij daarin ook nog voor ons wilde zorgen.”
Een eland die op reis is
Het toeval wil dat ik vlak voor de diagnose van mijn vader bezig was met het schrijven van een prentenboek, over een eland die ziek wordt en een spreekwoordelijke reis maakt. De eland is steeds minder hier en steeds meer ergens anders, tot hij overlijdt. De teksten voor het boek waren net klaar toen mijn vader ziek werd en zijn reis startte. Dankzij het schrijven van mijn boek had ik eigenlijk al geleerd hoe het zou zijn als iemand ziek werd. Dat wat ik in het boek beschreef zag ik bij mijn vader terug. Zo zegt eland in het boek tegen de eekhoorn: “Ik blijf overal”. Na het overlijden van mijn vader duurde het helemaal niet zo lang voordat we hem overal zagen. Het voorjaar begon en mijn vader kwam terug in de sneeuwklokjes waar hij zo van genoot, in de vogelnestjes en in de kievitseieren die we vroeger met hem zochten. Een prachtige herinnering heb ik aan het lenteklokbolletje dat mijn vader me begin 2022 gaf. Het bolletje was al meer dan tachtig jaar oud en een aantal keer verhuisd. Mijn vader was er erg zuinig op en gaf me er een mee, op hoop van zegen. En ja hoor, in het voorjaar na zijn overleden kwam het klokje op! Zijn aanwezigheid in mijn tuin was toen zo tastbaar. En gaan in de winter, dat paste precies bij hoe hij de seizoenen ervoer. We zijn dankbaar dat hem dat gegund is.
Mijn prentenboek komt dit voorjaar uit. Het is een cross-overboek, voor kinderen en volwassenen. Ik vind het een voorrecht dat ik dit verhaal mag delen. Het is niet zo dat ik lezers iets op het hart wil drukken of ze wil vertellen hoe het hoort. Ik hoop vooral dat mensen zullen genieten van de illustraties en de woorden die erin staan.”