“Veel mensen vinden en denken dat ze het allemaal (eerst) zelf moeten doen”
Schokkende uitkomst uit ons onderzoek: (te) veel verborgen verdriet
In het kleine dorp waar ik geboren en getogen ben, droegen vrouwen wel eens zwarte kleding. Niet alleen op zondag of tijdens een begrafenis, maar soms ook elke dag. Droeg je doordeweeks ook zwart dan was je in de rouw, zo leerde ik als kind. Net als elders in Nederland verdween deze rouwtraditie in mijn dorp ook in de loop der jaren. Zo werd rouw op het eerste gezicht onherkenbaar.
Het Nationale Rouwonderzoek
Afgelopen november voerde de Vereniging leven met dood het eerste Nationale Rouwonderzoek uit. Eén van de uitkomsten mocht dan niet verrassend zijn, maar schokkend was het wel. Wanneer respondenten hadden aangegeven een (recent) verlies te hebben meegemaakt, vroegen we hen of ze in de periode na het verlies iets gemist hadden waaraan wel behoefte was (of is). De respondenten konden ‘ja’, ‘nee’ of ‘dat weet ik niet’ antwoorden.
Het percentage dat ‘ja’ antwoordde was 42%. Laten we dit eens omrekenen naar een absoluut getal. In 2022 zijn er in Nederland 169.938 mensen overleden. Als iedere overledene gemiddeld vijf nabestaanden nalaat -dat is nog een conservatieve schatting denk ik – dan hebben (42% van 169.938 x 5) 356.870 mensen iets gemist tijdens hun rouwproces. Dat is ongeveer net zoveel als het aantal inwoners dat de stad Utrecht eind vorig jaar telde! En in 2023 komen daar misschien wel bijna net zoveel mensen bij.
De belangrijkste reden? Veel mensen vinden en denken dat ze het allemaal (eerst) zelf moeten doen. Of kunnen doen. Sommigen willen anderen niet lastigvallen met hun verdriet. Of vinden dat ze sterk moeten zijn.
Verborgen verdriet
Het getal hierboven is slechts een schatting, maar hoeveel mensen lopen er daadwerkelijk rond met verborgen verdriet? Verdriet waar je soms best doorheen kunt lachen zodat niemand iets aan je merkt? Verdriet dat je moeilijk kunt laten zien? Mag je dan om hulp vragen? En ben je, als vriend, collega of familielid in staat om er op dat moment echt voor iemand te zijn?
Kortom: wordt het niet hoog tijd dat we een modern alternatief gaan vinden voor de zwarte rouwkleding?
We hebben maatschappelijk – en daarmee gezamenlijk – nog een lange weg te gaan. Een rouwtraditie vinden die bij deze tijd past vergt veel bewustwording, inzicht en verantwoordelijkheid. Hoe kunnen we onze jongere generaties de handvaten geven die nodig zijn hiervoor?
Ik krijg steeds meer signalen hoe nodig dit is. En hoe nodig het is dat we in Nederland de handen ineenslaan om rouwenden het gevoel te geven dat ze gewoon kunnen en mogen rouwen, en dat niemand zich daar ongemakkelijk bij hoeft te voelen.
Praat met elkaar, doe iets wat de ander nodig heeft. Een heel klein gebaar kan voor een rouwende al een wereld van verschil betekenen.