< Ga een stap terug

 

“Ik ben mijn navigatie en de zin in het leven kwijt”

De eerste keer zonder je partner

Anne (44) vertelt over haar ervaringen met ‘de eerste keer’ na het overlijden van haar man Jelle (50). De eerste keer een was draaien zonder zijn kleding. De tafel dekken met een bord minder. Hoeveel eerste keren zijn er eigenlijk? In werkelijkheid zijn er honderden eerste keren, zelfs na jaren nog. Cees Baan reageert op haar verhaal en geeft bruikbare tips voor iedereen die dit ook herkent.

Jelle zat in elke hartslag

Anne: “Samen konden we de hele wereld aan, maar alleen ben ik nergens. Ik heb zo lang gedacht dat Jelle gewoon mijn man was, de vader van onze kinderen. Gewoon de liefste man met humor, passie en zijn eigenwijze (en ongemakkelijke) nukken. Maar niets, echt niets is gewoon, alles was zo bijzonder. Dat realiseer ik me nu hij er niet meer is. Dat Jelle in elke hartslag zat en zit, dat besefte ik niet. Maar zo was het wel! Ik leefde op zijn adem, zijn zorg en zijn arm om mij heen. Vijftien jaar samen en ongemerkt word je een twee-eenheid, die door zijn dood gebroken werd. Ik ben mijn navigatie en de zin in het leven kwijt. Het is dat de kinderen er zijn, want anders… dus ik moet door! Miss Montreal zingt: ‘door de wind, door de regen, dwars door alles heen’!

Steeds die steen in je buik

Na zijn dood was alles ‘de eerste keer’. Het buiten zetten van de vuilnisbak, tafeldekken met één bord minder, een was draaien zonder zijn shirt, broek en sokken, post krijgen met zijn naam erop.

Vaak voelde dat alsof ik iedere keer opnieuw werd afgesneden. Ik weet dat hij dood is. Ook al hangt zijn jas nog aan de kapstok en staan zijn schoenen nog in het rek. De steken in mijn hart zorgen voor momenten van tranen en wanhoop. De grond onder mijn voeten is voor het eerst in mijn leven drijfzand. En ik moet op zoek naar houvast en dat is niet te koop. Dat is wat de dood van Jelle met mij doet: het besef dat de dingen van waarde bijna nergens te vinden zijn. En dan de gesprekken met de kinderen: ‘Papa is dood, hè mama…?’ Hoe troost je, in vredesnaam, je kind? Steeds die steen in je buik. Maar de wanhoop is er niet voortdurend. Zo geeft het me bijvoorbeeld een ‘stom’ soort vertrouwen als ik zelf even een TL-buis in de keuken vervang.

Veel mensen denken bij de eerste keer aan een verjaardag, het schoolrapport of zwemdiploma van de kinderen in ontvangst nemen, de beruchte feestdagen. Maar ik besef elke dag, steeds weer opnieuw als de eerste keer, dat ik een belangrijk deel van mezelf kwijt ben: de liefde die we deelden.”

De mist trekt langzaam op

Cees: “Na het overlijden van iemand met wie je je verbonden voelt, komt er een tornado van onbekende emoties op je af. Alle dagen zijn er weer eerste keren met verdiepende en vormende ervaringen.
Wanneer je beroofd wordt van wie je het meest dierbaar, kostbaar en heilig is, verlang je -uit alle macht- naar een geestelijk navigatiesysteem. Maar er is niets dan dichte mist en wanhoop. Toch zal die mist langzaam minder dicht worden. Je navigatie vind je weer door alles gewoon weer te gaan doen, en niet te vermijden. Durf dat verdriet te voelen in plaats van ertegen te vechten (want dat is zinloos). Druk het niet weg. De kortste weg is er, hoe eng ook, dwars doorheen.

Tijd heelt geen wonden, maar troost helpt

Praat met mensen die jou – en het – begrijpen en vermijd degenen die dat niet kunnen. Je vindt een mooi recept in vriendschap. In gesprek met vrienden ervaar je (ook voor de eerste keer) die extra verdieping in denken over leven met dood, in begrip, troost en steun. Sta open voor rituelen en religieuze momenten. Want soms, of is het vaker, is er dat onverwachte licht van een troostende nabijheid.

De eerste keer dat je de slappe lach krijgt, voelt vreemd. Soms voel je je nog schuldig ook. Het leven gaat door, zegt ‘men’, maar het verdriet ook, net als het gebroken gevoel. Maar deze periode verandert, zoals de winter verandert in de lente. Tijd doet ook heel veel. Tijd heelt geen wonden, maar je wordt mettertijd sterker. Je hoeft het niet allemaal alleen te doen.

Wees trots op jezelf

Uiteindelijk komt er nog een – zeer essentiële – eerste keer: het voorzichtige gevoel dat je na een zware tijd, weer warmte en kracht voelt. Dat is de eerste keer dat je die harde klap in je leven hebt overleefd en overwonnen. En dan mag je met recht trots zijn op jezelf.”

Tips van Cees voor in je gereedschapskistje

• Iedereen heeft een persoonlijk gereedschapskistje. Dat zijn je vijf – soms zes – zintuigen: horen, zien, ruiken, proeven en voelen. Als je die actief en bewust gebruikt, zul je (onverwacht) merken dat ze je helpen om de eerste tijd door te komen.
• Koop een schrift en probeer met een paar kernachtige woorden je gevoel en je activiteiten van vandaag te beschrijven: Bar, shit en boos (-/-). Telefoontje van mijn broer (+). Zelf eten gekookt: aardappels, boontjes, bal gehakt (+). Het is mooi om te zien welke gevoelens en activiteiten je elke dag belangrijk vindt. Na een poosje kun je misschien ontdekken dat er steeds meer + staat omdat je op andere dingen let.
• Maak foto’s van de leegte (verlaten strand) of juist van een veld vol bloemen, van lammetjes in de wei. Van plekken waar je bijzondere herinneringen aan hebt: jullie bankje in het bos, de stamkroeg, de kerk… Of fotografeer plekken die je rust geven: het water, een boom, een brug. De foto’s zijn een momentopname van je herinneringen. Ze leggen niet alleen vast wat op dit moment belangrijk voor je is, maar helpen je ook met andere ogen te kijken naar iets wat veel emoties op kan roepen.
• Beweeg! Pak de fiets, ga wandelen of zwemmen. ’t Zijn de kleine activiteiten die je ‘ergens’ helpen. Die je gedachten helpen verzetten, en je uit je dagelijkse leef- en denkpatronen halen.

Bronnen & verder lezen