Wanneer het niet bij één klap blijft
Bij rouw zijn woede, schuldgevoel, shock en opluchting een normaal onderdeel van het verdriet. Maar wanneer je je emotioneel zo overweldigd voelt dat je het moeilijk vindt om voor jezelf te zorgen, je depressieve gevoelens hebt, wil vluchten in alcohol of drugs of gedachten krijgt over suïcide, dan is er meer aan de hand dan ‘normale’ rouw, zo lezen we in het artikel What is compounded grief?.
Wat gebeurt er met je wanneer je de ene klap na de andere te verwerken krijgt? Je verliest een geliefd persoon, je raakt het contact kwijt met vrienden en je relatie loopt op de klippen. Of je verliest kort na elkaar meerdere dierbaren. Het lijkt een extreme situatie, maar het overkomt mensen regelmatig. En het is bijna onmenselijk om daar allemaal tegelijk doorheen te moeten gaan. Zeker wanneer ook nog eens oud verlies de kop opsteekt waarvan je dacht dat je dat achter je had gelaten. Het voelt als een verwarrende kluwen van emoties; waar moet je beginnen met het ontrafelen ervan? Dit wordt ook wel gestapeld verlies of cumulatieve rouw genoemd. Iedereen kan met cumulatieve rouw te maken krijgen, maar ouderen, zorgverleners en trauma-overlevenden hebben daar iets meer kans op.
Cumulatieve rouw kan zo overweldigend zijn dat je de neiging krijgt om te vluchten en het verdriet helemaal te vermijden. Je stort je op je werk, op je nieuwe relatie of op de verzorging van je kinderen. Je stelt als het ware je verlies uit, maar naarmate de tijd verstrijkt leidt dit alleen maar tot een grotere stapel van verliezen waarmee je in je leven nog te maken krijgt. Wanneer je vlucht in activiteiten die je gevoel (tijdelijk) verdoven, zoals alcohol, bingewatchen, gamen of drugs, kun je het voor de mensen in je omgeving ook moeilijk maken om daarmee om te gaan. Sommige mensen raken het vertrouwen in hun geloof kwijt omdat ze het gevoel hebben gestraft te worden voor iets.
Tips om met gestapeld verlies om te gaan
Denk in kleine stapjes en gun jezelf alle tijd
Je rouw niet vermijden of uitstellen betekent nog niet dat je al je verliezen in één grote sessie in korte tijd onder ogen hoeft te zien. Probeer eens of je, al dan niet met hulp, naar de afzonderlijke verliezen kunt kijken en naar alle onderdelen (emoties, gedachten, gebeurtenissen, etc.) die daarbij horen. Welke onderdelen horen specifiek bij dat verlies, en welke komen ook terug bij de andere? Kijk dan of je aan het werk kunt gaan met een onderdeel daarvan. Elk stapje is goed, hoe klein ook. En voel je niet schuldig wanneer je de rest nog even opzij schuift; dat is juist noodzakelijk om ergens te kunnen beginnen. Door het in kleine stapjes te verdelen, voel je je misschien wat minder overweldigd.
Iedereen uit verdriet op zijn of haar eigen manier. De kunst is om een manier te vinden die op dat moment bij jou past. Bijvoorbeeld door met een goede vriend(in) of een rouwprofessional te praten, te gaan hardlopen, een dagboek bij te houden, of een creatieve uitlaatklep te zoeken. Alles wat je helpt bij het uiten van je emoties kan opluchting geven.
Wees niet bang voor je emoties
Wanneer je een manier hebt gevonden om je verdriet te uiten, kun je op emoties stuiten die je liever niet voelt. Zoals boosheid, shock, wanhoop, opluchting, angst of zelfs een schuldgevoel. Probeer er niet bang voor te zijn. Vraag jezelf af: wat is het ergste dat me kan gebeuren als ik deze emotie toesta? Bedenk dat rouwen niet vanzelf gebeurt, het is hard werken. Er gebeurt veel in je hoofd en in je hart. Dat is normaal. Wees mild naar jezelf, je kunt niets fout doen.
Voor jezelf zorgen
Cumulatieve rouw kan een wissel trekken op je mentale, emotionele en fysieke gezondheid. Daarom is het goed om extra goed voor jezelf te zorgen, ook als dat je veel moeite kost. Enkele suggesties:
- Zoek familie en vrienden op
- Boek een massage
- Ga schilderen, muziek luisteren, fotograferen
- Ga naar buiten om te wandelen of te fietsen
- Schrijf regelmatig op wat je voelt
- Lees een boek, ervaringen van anderen
- Mediteer of bid
Eer je verliezen
Vind een manier om elk verlies te herinneren en te eren, bijvoorbeeld met behulp van een ritueel. Schrijf bijvoorbeeld een gedicht over de persoon die je bent verloren, of richt een hoekje in een kamer in met spullen die je aan die persoon doet herinneren. Of kijk elk jaar op de sterfdag zijn of haar favoriete film. Niets is raar als het jou helpt. Een ritueel eert namelijk niet alleen diegene die je bent verloren, maar ook jouw eigen gevoelens en emoties.